Wat is het Placebo-‘effect’?

Vermindering van symptomen door een ‘medicijn’ dat geen werkzame stoffen bevat, wordt het placebo-effect genoemd. Uit onderzoeken blijkt onder meer dat placebo´s:
● in 35-40% van de gevallen even goed werken als medicijnen,
● effectief te zijn tegen een groot aantal symptomen, waaronder pijn, stress, psychose, hoge bloeddruk en zelfs kanker.

De mate waarin placebo-effecten optreden, is voor een deel afhankelijk van de status en geloofwaardigheid van degene die het placebo toedient. En placebo uit handen van een dokter in een witte jas is bijvoorbeeld veel effectiever dan van een verpleegster in een spijkerbroek.

Wat is een Placebo?

Een placebo is een pil zonder medicijn, die bij veel patiënten toch een positief effect heeft op de symptomen van een ziekte. Het placebo kan een pilletje van suiker zijn, een injectie met zout water, of een fysieke behandeling zonder daadwerkelijke ingreep.

Het woord ´placebo´ komt uit het Latijn en betekent ´ik zal een plezier doen´. Placebo´s worden van oudsher voorgeschreven meer voor de mentale rust van de patiënt dan voor fysiek effect. Placebo´s worden gebruikt in wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid van (al dan niet nieuwe) medicijnen. Mede daardoor is er veel bekend over hun effecten.

Maar hoe werkt het dan?

Het placebo-effect laat de kracht zien van mentale processen (zoals hoop op verlichting en de verwachting te genezen) in het mobiliseren van de natuurlijke zelf-genezende vermogens van de mens.

Sommigen verklaren het placebo-effect in termen van hypnose of vatbaarheid voor suggestie, maar er zijn belangrijke verschillen. Bij de reactie op een placebo is geen trance nodig, noch een suggestie van een hypnotiseur.
In plaats daarvan is het een gevolg van de verwachtingen van de patiënt over wat er gaat gebeuren of wat er zou moeten gebeuren.

De werkzaamheid van een placebo is (naast de status van degene die ze aan de patiënt verstrekt) ook afhankelijk van de grootte, kleur en prijs (een grote, rode, dure pil werkt aanmerkelijk beter dan een kleine, blauwe en goedkope). Nieuw en ‘revolutionair’ heeft ook meer effect dan een oud huismiddeltje.

Het Nocebo-effect

Het is uiteraard mooi dat het placebo-effect aantoont dat het lichaam (inclusief de geest) zelfstandig tot vermindering van symptomen in staat is, maar het nadeel is dat het mechanisme ook omgekeerd werkt en dat wordt het nocebo-effect genoemd.

Populair gezegd: ‘Angst maakt ziek’. Iemand met autoriteit kan door een ongunstige diagnose te stellen een negatieve verwachting wekken.
Als de negatieve verwachting maar sterk genoeg is, is het zelfs mogelijk dat iemand dood gaat door het nocebo-effect. Het zelfgenezend effect kan dus ernstig verzwakken door deze negatieve invloeden.

En ik ben ervan overtuigd dat mensen geen arts nodig hebben voor een nocebo-effect. Een hypochonder ‘maakt’ zichzelf ziek door overal pijntjes te voelen en die allemaal te interpreteren als symptomen van vreselijke ziekten. Dat levert op z’n minst stress op en daarvan is aangetoond dat het een zeer negatieve invloed op de gezondheid heeft. Stress verlaagt de weerstand door het immuunsysteem te belemmeren.
En wat kun je daar als Parkinson-patiënt mee?
De meest voor de hand liggende conclusie is dat je de medische behandeling met mentale processen kunt versterken (of verzwakken, maar dat wil je natuurlijk niet).
En dat biedt kansen om je lot in eigen hand te nemen, door in ieder geval datgene te doen wat je zelf kunt! Het is een illustratie van de gevolgen van een positieve houding op de kwaliteit van je leven!

Meteen aan de slag:

Stel je voor dat je jezelf kunt helpen om je kwaliteit van leven te verbeteren. Dan zou je wel gek zijn als je daar niet je best voor zou doen. Je verhoogt de kans dat medicatie aanslaat en versterkt de werking ervan. Je voelt je prettiger alleen al doordat je positieve verwachtingen koestert en je niet alleen (of vooral) zorgen te maken.

Doe eens het volgende:
1. Zoek uit welke positieve effecten je medicijnen zouden moeten hebben (m.b.v. de bijsluiter of vraag het je arts).
2. Sla het lezen van de bijwerkingen over! (lees die hoogstens een keertje na wanneer je denkt dat je als gevolg van de medicijnen ergens last van krijgt).
3. Ga op een rustig, comfortabel plekje liggen of zitten en stel je voor hoe je welbevinden verbetert door de werkzame stoffen in de medicijnen.
4. Welke symptomen nemen af?
5. Wat voor mogelijkheden schept dat voor je?
6. Wat kun je dan opeens weer (beter)?
7. Hoe voelt het om die voordelen te ondervinden?
8. Hoe kijk je dan naar jezelf?
9. En hoe kijken anderen dan naar je?

We horen heel graag je feedback!

En laat ons weten wat deze oefening je oplevert:
• Is het makkelijk je de beschreven zaken voor te stellen?
• Zo nee, wat houdt je tegen?
• Zo ja, wat is het effect? Op je gevoel, verwachtingen, humeur en je omgeving?
We zijn heel benieuwd! Dus geef hieronder je reactie:

(En als het nog niet direct lukt om je situatie op deze manier te verbeteren, dan is er vast wel iemand op internet te vinden die je grote, rode, peperdure pillen wil verkopen, met een gloedvolle aanbeveling van rijen gerenommeerde artsen ;).

Kees & Koen